Η σημασία της Βιοποικιλότητας για τον άνθρωπο και τη φύση

'Aμεση και έμμεση χρηστική αξία της βιοποικιλότητας

«Η σημασία της Βιοποικιλότητας για τον άνθρωπο και τη φύση - άμεση και έμμεση χρηστική αξία της βιοποικιλότητας»,
Θεόφιλος Μπρουζιώτης, Βιολόγος MSc.


Περίληψη
Βιοποικιλότητα είναι η έκφραση της ποικιλομορφίας σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής: στο γενετικό επίπεδο, στο επίπεδο ειδών και στο οικολογικό επίπεδο (οικοσυστημάτων). Για τη διατήρησή της σε παγκόσμιο επίπεδο, τα τελευταία χρόνια τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση του Ρίο. Με βάση τη χρηστική αξία της (ανθρωποκεντρική θεώρηση), αυτή μπορεί να διακριθεί σε άμεση, έμμεση και μη χρηστική. Δεν είναι ξεκαθαρισμένο «πόση» είναι η απαραίτητη βιοποικιλότητα για την επιβίωση του ανθρώπου και της ζωής στη Γη. Εξαιτίας της έλλειψης αδιαμφισβήτητων δεδομένων για τη σημασία της, προκύπτει η ανάγκη για τη διατήρησή της.

Εισαγωγή

- Συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων για τη Βιοποικιλότητα (αρχές Απριλίου 2009)

Αλλά γιατί έφτασε η Βιοποικιλότητα να συζητείται στη Βουλή των Ελλήνων;
Για να φτάσει ένα θέμα που μέχρι τώρα αφορούσε κυρίως τη φύση και τους σχετικούς επιστήμονες να συζητείται από τον ανώτερο πολιτικό θεσμό της χώρας μας, τα πράγματα είναι μάλλον σοβαρά.
Παγκόσμιο Συνέδριο για τη Βιοποικιλότητα (27/28/29 Απριλίου 2009)
Αλλά γιατί χρειαζόταν ένα Παγκόσμιο Συνέδριο Επιστημόνων για το μέλλον της Βιοποικιλότητας;
Στο Συνέδριο αυτό, επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο, προσπάθησαν να βρουν «τι φταίει» και χάνεται η βιοποικιλότητα α’ όλο τον πλανήτη. Επίσης, προσπάθησαν να διατυπώσουν ένα κείμενο με τις σημαντικές ενέργειες που πρέπει να γίνουν πράξη στο άμεσο μέλλον για να σωθεί η ζωή στον πλανήτη και μαζί του κι εμείς…
Ας επιχειρήσουμε όμως μια απάντηση:
«Στα πρόθυρα καταστροφής βρίσκεται ο πλανήτης μας και οι άνθρωποι δεν θα πρέπει να θεωρούν δεδομένο ότι τα παιδιά και τα εγγόνια τους θα μπορέσουν να επιβιώσουν στον περιβαλλοντικά υποβαθμισμένο κόσμο του 21^ου αιώνα». Αυτή τη φορά δεν αντιμετωπίζουμε άλλη μια θεωρία καταστροφολογίας των «πρασίνων» ή κινδυνολογία των οικολόγων αλλά την εμπεριστατωμένη άποψη 1.300 διακεκριμένων επιστημόνων από 95 χώρες, ύστερα από τριετή έρευνα (εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 31/05/2005). Η παραπάνω άποψη εκφράζεται στην έκθεση που φέρει τον τίτλο «Εκτίμηση των Οικοσυστημάτων της Χιλιετίας» και η οποία περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση του κόσμου στην αρχή της νέας χιλιετίας. Σύμφωνα με την παραπάνω έκθεση, μεταξύ των άλλων, η μείωση της γενετικής ποικιλότητας των ειδών, η μείωση των πληθυσμών ή και η εξαφάνιση πολλών ειδών φυτών και ζώων και η εκτόπιση των οικοσυστημάτων (δάσος Αμαζονίου), η εξαφάνιση των ενδιαιτημάτων (καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων) είναι μερικά από τα κυριότερα αίτια που συντελούν στην εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση στην οποία οι ίδιοι (οι άνθρωποι) έχουμε φέρει τη Γη. Μ’ άλλα λόγια: με τη μείωση της βιοποικιλότητας σε όλα της τα επίπεδα.
Αλλά τι είναι η βιολογική ποικιλότητα ή βιοποικιλότητα;
Η έννοια της βιοποικιλότητας
Ως «βιολογική ποικιλότητα» ορίζεται / εννοείται η ποικιλομορφία που εμφανίζεται ανάμεσα στους ζωντανούς οργανισμούς όλων των ειδών, των χερσαίων, θαλάσσιων και υδάτινων οικοσυστημάτων και οικολογικών συμπλεγμάτων στα οποία οι οργανισμοί αυτοί ανήκουν». Ο ορισμός περιλαμβάνει την ποικιλότητα μέσα σε ένα είδος όπως και εκείνη, μεταξύ διαφορετικών ειδών και οικοσυστημάτων (Σύμβαση του Rio, 1992). Μ’ άλλα λόγια, η βιοποικιλότητα είναι η ποικιλομορφία της ζωής, σ’ όλες τις εκφάνσεις της. Στην ευρύτερή της διάσταση, η βιοποικιλότητα ενσωματώνει όλους τους τύπους, τα επίπεδα και τους συνδυασμούς της διαφοροποίησης των έμβιων όντων στη φύση (Gaston & Spicer, 1994). Στα παραπάνω, θα έπρεπε να προσθέσουμε και ένα επιπλέον «επίπεδο», αυτό της ποικιλότητας του τοπίου, με την έννοια ότι το τοπίο αν και δεν είναι «ζωντανό» μέρος ενός οικοσυστήματος, εντούτοις, συμμετέχει ουσιαστικά στη διαμόρφωση της σύνθεσης των ειδών χλωρίδας και πανίδας που διαβιούν σε μια περιοχή και συνολικότερα, της σύνθεσης και των τύπων οικοσυστημάτων (ή οικοτόπων) που διαμορφώνονται πάνω σε κάθε διαφορετική έκφανση της ποικιλίας του τοπίου. Έτσι, σε μια περιοχή με έντονο γεωφυσικό ανάγλυφο και στην οποία παρουσιάζονται πολλές εναλλαγές τοπίου και αβιοτικών στοιχείων (διαφορετικές εκθέσεις στα σημεία του ορίζοντα, παρουσία στάσιμου ή τρεχούμενου νερού, διάφοροι τύποι γεωλογικού υποθέματος, κ.λ.π.), αναμένεται η «φιλοξενία» αντίστοιχα μιας μεγάλης βιο - ποικιλίας ειδών φυτών, ζώων και τύπων μικροοικοσυστημάτων. Εννοείται ότι αν πρόκειται για «υγιή» οικοσυστήματα, δηλαδή οικοσυστήματα σε καλή κατάσταση διατήρησης και στα οποία ενδιαιτούν βιώσιμα μεγέθη πληθυσμών φυτών και ζώων, αναμένεται και αντίστοιχη ποικιλότητα σε επίπεδο γενετικών χαρακτηριστικών του κάθε είδους (φυτού ή ζώου). Υπό αυτή την έννοια, τα «επίπεδα» της βιοποικιλότητας θα μπορούσαν να οριστούν σε τέσσερες κατηγορίες - επίπεδα: στη γενετική βιοποικιλότητα, στη βιοποικιλότητα ειδών, στη βιοποικιλότητα οικοσυστημάτων και στη βιο – ποικιλότητα του τοπίου. Το καθένα από αυτά τα διαφορετικά επίπεδα βιοποικιλότητας έχει διαφορετική σημασία και εκτιμάται αλλιώς αλλά, στην πράξη, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός ενιαίου συνόλου (δικτυακός τόπος ΥΠΕΧΩΔΕ, 2003).

- η συνθήκη του Ρίο
Η χρήση του όρου «βιοποικιλότητα» προέκυψε και παρέμεινε άμεσα συνυφασμένη με την ευρύτερη ανησυχία για την απώλεια του φυσικού περιβάλλοντος και των συστατικών του. Με την παγκόσμια συνδιάσκεψη και την υπογραφή της συνθήκης του Rio, το 1992, ο όρος «βιοποικιλότητα» άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως και αναφέρεται απ’ όλους, ειδικούς και μη, ως πανάκεια που (εάν την προστατεύσουμε) λύνει όλα τα οικολογικά προβλήματα. Πλέον, ένα πλήθος ετερογενών ομάδων ασχολείται, θεωρητικά ή εφαρμοσμένα, με το ζήτημα της διατήρησης της βιοποικιλότητας;
Σύμφωνα με τη συνθήκη που υπογράφτηκε από 150 κράτη του κόσμου το 1992 και τέθηκε σε ισχύ 18 μήνες αργότερα, απώτερος σκοπός είναι η διατήρηση της ποικιλίας του γενετικού υλικού, προκειμένου αυτό να διατηρήσει τη χρηστική του αξία. Ομοίως, η χρήση του όρου «βιοποικιλότητα», ειδικά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κάποιους πολιτικούς, είναι φορτισμένη με την έννοια της αξίας (Gaston & Spicer, 1994). Η βιοποικιλότητα αντιμετωπίζεται πλέον ως βασικός σταθεροποιητικός παράγοντας στη φύση, τεράστιας σπουδαιότητας και αξίας, η απώλεια της οποίας θα προξενήσει κακό. Συνεπώς, «χρέος» του ανθρώπου είναι να κάνει κάτι για να τη διατηρήσει.
Μια τόσο μεγάλη κινητοποίηση (κρατών, οργανισμών, οργανώσεων, πολιτών) πραγματοποιήθηκε και μια συμφωνία – ορόσημο υπογράφτηκε, προκειμένου να διατηρηθεί η ποικιλία της ζωής, όχι τόσο εξαιτίας «ρομαντικών» κινήτρων όσο χρηστικών (να την έχουμε για να την εκμεταλλευόμαστε!!!) και, εν τέλει, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως άνθρωποι μιας και έχει επισημανθεί το γεγονός ότι όσο η βιολογική ποικιλότητα του πλανήτη μας μειώνεται, η επιβίωση του είδους μας γίνεται όλο και πιο αβέβαιη. Όμως, καλώς ή κακώς και ανεξάρτητα από το ηθικό υπόβαθρο, η Σύμβαση του Ρίο είναι ίσως το μοναδικό σημαντικό έγγραφο που έχει καταρτιστεί έως σήμερα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.


Αλλά, ποια είναι τελικά η σημασία και η «καθημερινή» αξία της βιοποικιλότητας;
- Η βιοποικιλότητα στους ανθρώπους (ή γιατί δεν είναι και πολύ καλό να είμαστε όλοι ίδιοι;)
Ποιος θυμάται την «Ισπανική γρίπη» που αποδεκάτισε εκατομμύρια ανθρώπους σχεδόν έναν αιώνα πριν; (ή γιατί χρειάζεται η βιοποικιλότητα μέσα στο ανθρώπινο είδος)
Η θανατηφόρος «Ισπανική γρίπη», εμφανίστηκε ξαφνικά, τρομοκράτησε την Ευρώπη για δύο περίπου χρόνια, εξόντωσε δεκάδες εκατομμυρίων ευρωπαίους (ήρθε και στη χώρα μας) και, τελικά, έπαψε να είναι θανατηφόρος.
Αλήθεια, τι θα γινόταν αν όλοι μας ήμασταν τόσο όμοιοι σε γενετικό (κληρονομικό) επίπεδο; Θα γλίτωνε κανένας άραγε;
Το παραπάνω παράδειγμα αποτελεί μία τουλάχιστον περίπτωση στην οποία χρωστάμε την επιβίωσή μας στην παραλλακτικότητα μεταξύ των κληρονομικών χαρακτηριστικών των ανθρώπων, με μια λέξη: στη βιοποικιλότητα.
- Η βιοποικιλότητα στο ζωικό και το φυτικό βασίλειο (ή γιατί χρειάζεται η βιοποικιλότητα στα μεγάλα και τα μικρά φυτά και ζώα)
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

• Κάποιος απορούσε γιατί από κάποια χρονιά κι έπειτα, οι συκιές που βρίσκονταν δίπλα στο χωράφι του έπαψαν να φτιάχνουν εκείνα τα μεγάλα και γλυκά σύκα που έφτιαχναν κάθε χρονιά, για πολλές χρονιές.

Η γονιμοποίηση των καρπών της συκιάς εξαρτάται από την παρουσία μιας σφήκας μικρού μεγέθους, η οποία παίζει το ρόλο του μοναδικού επικονιαστή των σύκων, δηλαδή αυτό το είδος σφήκας είναι απολύτως απαραίτητο να υπάρχει στο οικοσύστημα για να γονιμοποιηθούν και να ωριμάσουν οι καρποί της συκιάς.
Δυστυχώς, ξέχασε να ρωτήσει τους ιδιοκτήτες των γειτονικών χωραφιών με τι είδους φυτοφάρμακα (πιο σωστά: δηλητήρια) είχαν ψεκάσει εκείνη τη χρονιά για να καταπολεμήσουν τις ασθένειες των καλλιεργειών τους.

• Είναι γνωστό ότι οι καλλιεργούμενες φυλές (καθαρές φυλές φυτών, υβρίδια) έχουν ενσωματωμένη ελάχιστη γενετική παραλλακτικότητα – «είναι όλα ίδια» ή σχεδόν ίδια. Έτσι, κατά καιρούς εμφανίζεται κάποια ασθένεια η οποία, αν δεν προλάβουμε να αντιμετωπίσουμε, μπορεί να εξολοθρεύσει τις καλλιέργειες εκτεταμένων περιοχών. Μέχρι σήμερα, ο μόνος τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να «ξορκίσουμε το κακό», να αποφύγουμε την καταστροφή των καλλιεργειών, είναι με το λεγόμενο «χημικό τρόπο», δηλαδή ψεκάζοντας τις καλλιέργειες – σκοτώνοντας παράλληλα την όποια (καλή) βιοποικιλότητα (φυτά, ζώα, μύκητες) επιβιώνει μέσα ή δίπλα στο χωράφι μας.

• Σήμερα, εκτιμάται ότι ο πληθυσμός των γαλακτοπαραγωγικών αγελάδων της Ευρώπης (ο οποίος ανέρχεται σε πολλές δεκάδες εκατομμυρίων ζώων) ισοδυναμεί (= μπορεί θεωρητικά να αναχθεί) με έναν «άγριου τύπου» πληθυσμό 400 – 500 θηλυκών ατόμων. Δηλαδή, όλες σχεδόν οι αγελάδες της Ευρώπης είναι ίδιες!

• Θυμόμαστε (;) την επιδημία που εξαπλώνεται σήμερα στη μελισσοκομία και απειλεί να αφανίσει ολόκληρο τον μελισσοκομικό κλάδο; (και από το τραπέζι μας το μέλι...).

Τα παραπάνω αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα που δείχνουν ότι μια ενδεχόμενη καταστροφή της αγροτικής παραγωγής μας θα τη χρωστάμε στην έλλειψη παραλλακτικότητας μεταξύ των κληρονομικών χαρακτηριστικών των καλλιεργούμενων φυτών και των αγροτικών ζώων, με μια λέξη:
στην απώλεια της βιοποικιλότητας.


Χρηστική αξία της βιοποικιλότητας
Σε σχέση λοιπόν με την προστασία της βιοποικιλότητας σε όλα της τα επίπεδα, για την οποία τόσα πολλά λέγονται και τόσα λίγα γίνονται, η κρατούσα άποψη είναι ότι δεν επιβάλλεται για λόγους ρομαντικούς αλλά από την ανάγκη ορθολογικής (και αειφορικής;) διαχείρισης των φυσικών πόρων (ένας τέτοιος είναι και η βιοποικιλότητα), συνεπώς για την επιβίωση του ίδιου του ανθρώπου (χρηστική αξία!!!).
Άμεση χρηστική αξία της βιοποικιλότητας

1. τροφή και βιοποικιλότητα

Η βιοποικιλότητα παρέχει τροφή στον άνθρωπο σε διάφορες μορφές όπως κρέας, φρούτα, καρποί και λαχανικά. Στις παραπάνω «πρώτες ύλες», πολύ συχνά ο άνθρωπος προσθέτει κάποια ενισχυτικά στοιχεία όπως διάφορες χρωστικές, γευστικές και συντηρητικές ουσίες και, τελευταία, εφαρμόζει «τροποποιήσεις» της γενετικής βάσης (γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα) των οργανισμών (φυτά, ζώα) από τους οποίους προέρχονται οι τροφές. Από το σύνολο των περίπου 250.000 ειδών αγγειόσπερμων φυτών, γύρω στα 3.000 θεωρούνται σήμερα πηγές τροφής και μόνο γύρω στα 200 καλλιεργούνται συστηματικά για την παραγωγή τροφής. Σήμερα, ωστόσο, περισσότερο από το 80 % της τροφής του ανθρώπινου πληθυσμού προέρχεται άμεσα ή έμμεσα, από 20 μόνο είδη φυτών (Gaston & Spicer, 1994).

2. ιατρική και βιοποικιλότητα

«Από την τροφή γεννιώνται όλα τα πλάσματα, που ζούνε με τροφή και μετά το θάνατό τους επιστρέφουν στην τροφή. Η τροφή είναι η πρώτη μεταξύ των όλων πραγμάτων. Λέγεται λοιπόν, ότι είναι το φάρμακο για όλες τις νόσους του σώματος» (Ουπανισάδ, περίπου 500 π.Χ.).
Εκτός από τη σύγχρονη ιατρική, από αιώνες ή και χιλιετηρίδες, πολλοί πολιτισμοί είχαν ενσωματώσει τεχνικές βοτανοθεραπευτικής στην παραδοσιακή ιατρική τους και, σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, στοιχεία των οποίων έχουν επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας.
Σημαντικό όμως ποσοστό των φαρμάκων προέρχεται σήμερα, άμεσα ή έμμεσα, από τις βιολογικές πηγές.

3. βιολογικός έλεγχος στην αγροτική παραγωγή και βιοποικιλότητα

Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η χρησιμοποίηση ειδών που αποτελούν τους φυσικούς εχθρούς άλλων επιβλαβών ειδών σε καλλιέργειες. Έχουν εκπονηθεί προγράμματα βιολογικού ελέγχου σε αρκετές εκατοντάδες είδη φυτών και εντόμων, που είχαν ποσοστό επιτυχίας περίπου 30 % προκειμένου για τον έλεγχο των ζιζανίων και 40 % στη βιολογική καταπολέμηση εντόμων (Kunin & Lawton, 1996). Τα οικονομικά οφέλη που αποκομίζονται είναι πολύ σημαντικά, καθώς τα ετήσια κέρδη από τις καλλιέργειες τροφίμων και άλλων προϊόντων ξεπερνούν κατά πολύ τη συνολική επένδυση των προγραμμάτων ελέγχου.

4. βιομηχανικά υλικά

Μεγάλη ποικιλία βιομηχανικών προϊόντων, ή προτύπων για την παραγωγή τέτοιων υλικών, προέρχεται απευθείας από τις βιολογικές πηγές. Στα προϊόντα αυτά συγκαταλέγονται κατασκευαστικά υλικά, ίνες, χρώματα, ρετσίνι, κόμμι, κόλλα, ελαστικά, έλαια και κεριά, χημικά για αγροτικές καλλιέργειες και αρώματα.

5. καλλιέργειες αναψυχής

Ανάμεσα στα πολυποίκιλα παραδείγματα καλλιεργειών αναψυχής περιλαμβάνονται το κυνήγι και το ψάρεμα, η εκτροφή ζώων (π.χ.: ψάρια, ερπετά, πτηνά και θηλαστικά ως κατοικίδια) αλλά και η έκθεσή τους σε μουσεία, ενυδρεία ή ζωολογικούς κήπους. Αντίστοιχα, πραγματοποιούνται καλλιέργειες φυτών σε προσωπικούς και δημόσιους κήπους.

6. οικοτουρισμός

Τη στιγμή που ο τουρισμός είναι μία από τις ταχύτατα αναπτυσσόμενες βιομηχανίες στον κόσμο, ο οικοτουρισμός ταυτισμένος εξ ορισμού με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, έχει εξελιχθεί και αυτός με τη σειρά του σε μαζική βιομηχανία. Μεγάλο ποσοστό ανθρώπων συνδέουν την "ποιότητα ζωής" με την εύκολη πρόσβαση σε φυσικά οικοσυστήματα. Σε πολλές χώρες η ανάπτυξη του τουρισμού και τα οικονομικά κεφάλαια που αυτή αποφέρει συνδέονται άμεσα με την ενδιαφέρουσα (τουριστικά) βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων που διαθέτουν.


Έμμεση χρηστική αξία της βιοποικιλότητας
Η έμμεση χρηστική αξία της βιοποικιλότητας πηγάζει από τις πολλαπλές της λειτουργίες, οι οποίες συνεισφέρουν ζωτικά στην καλή ποιότητα της ζωής των ανθρώπων (Westman 1977, Ehrlich & Ehrlich 1992). Οι λειτουργίες αυτές είναι δυνατόν να θεωρηθούν ως «ελεύθερες» με την έννοια ότι δεν αποτελούν συνήθως εμπορεύσιμο αντικείμενο στην αγορά. Παράλληλα με τις λειτουργίες αυτές υπάρχουν και πολλές άλλες, όπως η ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων και η μορφοποίηση του εδάφους, οι οποίες είναι και πιο εύκολα αναγνωρίσιμες. Για παράδειγμα, πολλά μη εμπορικά είδη θαλάσσιων μαλακίων και καρκινοειδών, αν και δεν χρησιμοποιούνται άμεσα ως τροφή, αποτελούν, ωστόσο, απαραίτητη πηγή τροφής για πολλά είδη ψαριών με μεγάλη οικονομική σημασία. Η αξία αυτών των ασπονδύλων είναι έμμεση καθώς η οικονομική – χρηστική – τους σημασία έγκειται αποκλειστικά στη διατροφική τους υπόσταση. Ομοίως, η μείωση της ποικιλότητας και του αριθμού των άγριων μελισσών (συχνά ως αποτέλεσμα της καταστροφής του ενδιαιτήματός τους) σε πολλές περιοχές όπου οι μέλισσες αυτές παίζουν ζωτικό ρόλο στην επικονίαση των καλλιεργειών, έχει κεντρίσει την ανησυχία των βιολόγων εξαιτίας των δυσάρεστων συνεπειών που έχουν οι απώλειες αυτές στην παραγωγή (O’Toole, 1993).


Ορισμένες από τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος που προσφέρει η βιοποικιλότητα:
- Ατμοσφαιρική «ρύθμιση»
- Κλιματική «ρύθμιση» - εξομάλυνση θερμοκρασιών
- Υδρολογική «ρύθμιση»
- Ανακύκλωση θρεπτικών υλικών
- Έλεγχος παρασίτων καλλιεργειών
- Φωτοσύνθεση και παραγωγή οργανικής ύλης και τροφής
- Επικονίαση των φυτών
- Διαμόρφωση και συντήρηση του εδάφους, προστασία από διάβρωση


Μη χρηστική αξία της βιοποικιλότητας
Ως μη χρηστική αξία θεωρείται η αξία εκείνη της βιοποικιλότητας που σχετίζεται με τους βιολογικούς πόρους, ακόμα κι όταν αυτοί δεν είναι άμεσα ή έμμεσα εκμεταλλεύσιμοι.
Πέρα από τυπικούς λόγους που επιβάλλουν να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα για τις άμεσες και έμμεσες ωφέλειες που μας προσφέρει η χρήση της σήμερα, ένας επιπρόσθετος και πιο σπουδαίος λόγος να διατηρήσουμε τη βιοποικιλότητα αφορά τις ευρύτερες επιλογές που έχει να μας προσφέρει η μελλοντική χρήση της ή ακόμα και η μη χρήση της (Weisbrod 1964). Δεν πρέπει να παραγκωνιστεί για παράδειγμα, η σημασία της διατήρησης της γενετικής ποικιλότητας, τόσο σε ό,τι αφορά τη δυναμική της εξέλιξης ενός είδους καθώς αλλάζει το περιβάλλον του, όσο και σε σχέση με την καθοριστική συμβολή της γενετικής ποικιλότητας στο μέλλον για την επιλογή επιθυμητών γενετικών χαρακτηριστικών.
Αλλά, πέρα από τις άμεσες και έμμεσες χρηστικές αξίες της βιοποικιλότητας και για το ακριβές περιεχόμενο των οποίων πολλή συζήτηση και αμφισβήτηση χωράει, αυτό το μοναδικό φαινόμενο (πού αλλού υπάρχει άραγε;) που λέγεται ζωή δεν περιμένει από τον άνθρωπο να το ζυγίσει, μετρήσει, καταγράψει και περιγράψει για ν’ αποκτήσει αξία. Έχει αξία από μόνο του, υπάρχει ή δεν υπάρχει ο άνθρωπος στον πλανήτη για να το περιγράψει.
Η Σύμβαση του Ρίο, αν και με πιο πεζό τρόπο, αναγνωρίζει την «Ενδογενή αξία της βιοποικιλότητας και τις οικολογικές, γενετικές, κοινωνικές, οικονομικές, επιστημονικές, εκπαιδευτικές, πολιτιστικές, ψυχαγωγικές και αισθητικές αξίες της βιοποικιλότητας και των στοιχείων που την απαρτίζουν». Η πεποίθηση σε πολλούς για την ενδογενή αξία της βιοποικιλότητας έχει πρωτεύοντα ρόλο στη συζήτηση σχετικά με το μέγεθος της βιοποικιλότητας που είναι «αρκετό», δηλ. τις τιμές της βιοποικιλότητας που αρκούν (ή επαρκούν).

Αλλά, πόση βιοποικιλότητα είναι αρκετή;
Καμία «ποσότητα» βιοποικιλότητας δεν πρέπει να θεωρείται «αρκετή» γιατί αν «αύριο» προκύψει μια απειλή για την επιβίωση της φύσης, για συγκεκριμένα είδη φυτών ή ζώων, άγρια ή εκτρεφόμενα ή ακόμα και για εμάς τους ίδιους δεν ξέρουμε αν «χθες», καταστρέψαμε τους όρους για να την αντιμετωπίσουμε.
Στο ερώτημα, επομένως, «πόση βιοποικιλότητα είναι απαραίτητη στον πλανήτη Γη», και με δεδομένο τον κίνδυνο να ανακαλύψουμε στο μέλλον ότι δεν απέμεινε αρκετή για την επιβίωσή μας, ορισμένοι θα απαντούσαν: όση περισσότερη γίνεται…
Έτσι, την επόμενη φορά που θα θελήσουμε να κόψουμε εκείνα τα «παλιοχόρταρα για να μη μας φάνε τα φίδια», πρέπει πολύ καλά να το σκεφτούμε γιατί μαζί με τα χόρτα μπορεί να κόψουμε:
- την αναπαραγωγή των αγριολούλουδων.
- την τροφή (τα άνθη) των πεταλούδων, των σκαθαριών, των σαλιγκαριών, της μέλισσας.
- τον κύκλο της ζωής του σκαντζόχοιρου, της χελώνας και, φυσικά, του φιδιού.
- τα βότανα που θα μας γιατρέψουν από: πονόματο, βήχα, πυρετό, πληγές, μολύνσεις, πονοκέφαλο και άλλα πολλά.


Υπάρχει μόνο μία Γη, για να τη χαλάμε έτσι, άσκοπα…​

Διάδωσέ το